نوشتار حاضر اثر دوستمان آقای سوران سلامی است و پژوهشی کوتاه است در باره ی زندگانی و اثار چند از مشاهیر علمی و عرفانی بانه ی کردستان

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تذکره ی بزرگوارانی از عالمان شهر بانه

نوشته ی سوران سلامی

***************************************************

۱-مرحوم حاج ملا محمد شيخ الاسلام بانه :

 فرزند ملا محمود ابن المدرّس ونوه ي
حاج ملا عبدالسّلام مشهوربه حاج ماموستاي بانه مي باشد ، يكي از نوابغ علم وعرفان واز بزرگان معنويّت واعاظم علماي كردستان ومفاخرعصرخود بوده دربيست وهفتم ذي حجه سال 1306هجري قمري درشهرستان بانه از خانواده اي علمي وروحاني واز سادات پيرخضري ديده به جهان گشود مبادي علوم عربي وديني را درمحضر جدّش تحصيل نمود وبعد از فوت ايشان جهت استفاضه وكسب مدارج علمي راهي سليمانيّه شده و درحلقه ي تدريس اساتيدي همچون ماموستاشيخ عمرابن القره داغي وماموستا ملا حسين پسكندي وماموستا ملا رحيم چُرستاني تلمّذ نمود و علوم بلاغه ، منطق ، كلام ، فقه ، اصول الفقه وحديث وتفسير رايادگرفت تا درتمامي علوم معقول ومنقول وغيره حقيقتاً به درجه ي رفيع استادي رسيد ، در اواخر تحصيل به منظورفراگيري علوم حكمت وفلسفه به قريه ي بياره شريفه نزد ماموستا ملا عبدالقادر
كاني كبودي رفته وبه تحصيل آنهااشتغال ورزيد ودر محضر وي درسال 1334هجري قمري بأخذ اجازه نامه علمي وإفتا وتدريس مفتخر ونائل گرديد سپس به بانه مراجعت نمود ودرمسجد ومدرسه ي علميّه اجدادي خويش مسجد حاج ماموستا (شيخ الاسلام بانه ) به امامت وتدريس ووعظ وارشاد ديني پرداخت . اين عالم بزرگوار در انتها درجه ي زكاوت وفصاحت وكياست وسياست وشهامت بود ودرعلم وعمل وفضيلت جايگاه خاصّي داشت ،
درميان اقشارمردم بسياربا نفوذ وحامي ومدافع حقوق آنها و مورد توجّه واحترام علماء ومشايخ وبيگزاده هاي كردستان وافسران وصاحب منصبان وقت بود ، خاصتاً باحضرات
شيخ نجم الدين وشيخ علاءالدين بياره وحاج شيخ عارف سقز وشيخ جلال الدين نقشبندي و
حاج سيّد عبدالله افندي نهريّه وشيخ محمود مَلِكْ وملا مصطفي بارزاني وشيخ محمدامين بيژو ارتباط وعلاقه ومحبت واخوّت زيادي داشت .               

حاج شيخ الاسلام بانه مسبّب وبنيانگذارنخستين مدرسه دربانه بود با سعي وتلاش فراوان ومكاتبات عديده عاقبت توانست براي اوّلين بارمدرسه را به بانه بياورد ابتدا براي جلب مردم به مدرسه وفراگيري علم ودانش دوسال مديريّت آنرا بعهده گرفت ودركنارآن نيزتدريس
مي نمود بعد از سروسامان دادن ورونق بخشيدن به مدرسه آنرا به يكي ازمعلّمين زير دست خود سپرد . سرانجام اين عالم ربّاني بعداز هشتاد ودو سال عُمربا عزّت وافتخاروخدمت به جامعه ي اسلامي و ملّت بانه درسال 1388 هجري قمري برابر با 30/3/1347هجري شمسي درشهرستان بانه به نداي حق لبيك وروح پر فتوحش در آشيان جنان جاي گرفت ودرمقبرستان بانهكؤن مدفون مي باشد .

۲-مرحوم ملا يحيي سلامي :

فرزند ملا محمود ابن المدرّس ونوه ي حاج ملاعبدالسلام بانه
مي باشد وي ازعلماي نامي ونوابغ علم وادب واز مدرّسين عاليقدر كردستان بود در
خانواده اي علمي وروحاني وسيادت سال 1273 شمسي دربانه متولّد شد مبادي علوم عربي ازقبيل صرف ونحو ومنطق رانزد برادرش حاج شيخ الاسلام بانه تحصيل نمود
وعلوم عاليّه رادرمحضراساتيدي همچون ماموستاشيخ عمرابن القره داغي وماموستا
شيخ عبدالكريم احمدبرِنة درسليمانيّه وماموستا ملا عبدالله ابن البرهاني درمهاباد
فرا گرفت ودرسايه ي هوش وزكاوت سرشار وتوجّه به الطاف اساتيدش بسرعت مراحل تحصيل راگذرانيد ودرحالي كه همه ي علوم وفنون زمان را بنحو اكمل باتمام رسانيد ودرعلوم معقول ومنقول به درجه ي استادي رسيد ازدست ماموستا ملاعبدالله ابن البرهاني وماموستا شيخ عمرابن القره داغي به أخذ اجازه نامه علمي وافتا وتدريس مفتخرگرديد سپس به شهربانه مراجعت نمود ودرمسجد ومدرسه علميّه اجداديش مسجدحاج ماموستا (شيخ الاسلام بانه ) به امامت وتدريس وارشاد وافتا اشتغال ورزيد . مدرسه علميّه وي در بانه ازچنان شهرت واعتباري برخورداربود كه طالبان علم ودانش از تمام مناطق كردستان به حلقه ي تدريسش مي آمدند وسطوح عاليّه تحصيل رادر محضرش مي گذرانيدند ، از تلاميذ وشاگردانش ميتوان حاج ملاحيدرفهيم اويهنگي وحاج ملاجلال الدين شيخ الاسلام وحاج ملاجسيم قباغكندي و
حاج ملاعبدالله محمدي سقز وملاسعيد ابن عباسي وملاسيّد سلام ربط وملاكامل ابن سردري مدرّس باشماغ تيلكو ودهها عالم ديگر را نام برد . وي علاوه برتبحّري كه در علوم داشت بسياراديب ومنشي وبرتمامي كتب علمي تحشيه وتعليقات مفيددارد ولي متأسفانه تأليفاتي كه از وي بجاي مانده بود دربه آتش كشيدن شهربانه سال 1323شمسي طعمه حريق شدند ، وي ازذوق و قريحه اي شاعرانه نيز برخوردار بود براي نمونه چند بيتي رابه زبان عربي درمدح شيخ محمود ملك (حفيد ) سروده به اين طريق :

يا مَنْ بِهِ الدَّهْرُ قَدْ يَزْهُو وَ يَفْـتَخِرُ        عَلَي الدّهـورِ لِفَضْـلٍ فيهِ  يَنْتَشِـرُ

أوْلاهُ مَـوْلاهُ مِنْ أ نْحـاءِ مَكْـرَمَهٍ          باهَتْ وَ زانَتْ بِهِ اْلأزمـانُ وَاْلعُصُـرُ

بَدا فِي اسْمِهِ ميمانِ ميـمُ مَلاحَـهٍ      وَ ثانيـهِما ميمٌ عَلي اْلمَجْـدِ  تُحْمَلُ

وَ فِي دالِـهِ أ مْرانِ ديـنٌ وَدَ وْلَهٌ          وَذلِكَ عَلَي اْلحُسّـادِ صَعْبٌ وَمُشْكِلُ

سرانجام اين علاّ مه ي نامي كردستان درسال 1321 شمسي درسن 48 سالگي بعداز سالهاخدمت به علم وفرهنگ و نشرحقايق ومعارف اسلامي درشهرستان بانه دارفاني را وداع وبه رحمت ايزدي پيوست ودرمقبرستان بانهكؤن مدفون مي باشد .

۳-مرحوم حاج ماموستا ملاجلال الدين شيخ الاسلام بانه :

 فرزند حاج شيخ الاسلام واز احفاد
حاج ملاعبدالسلام بانه مي باشد وي ازفحول علماء ومدرّسين عالي مقام وازنوادگان اهل علم وطريقت وتصوّف كردستان بود كه نام وآوازه ي وي درعلم و ادب وعرفان هويداست از جَدّ والامقام پدري به حضرت پيرخضرشاهومنسوب وازجَدّ مادري به حضرت عبدالقادر گيلاني
مي رسد ، درشهرستان بانه سال  1300 شمسي درخانواده اي علمي ومذهبي ديده به جهان گشود ازهمان ابتداي كودكي زيرنظرتعليمات خاصه ي ابويشان به كسب علم وطي طريق عرفان پرداخت ، پس ازاتمام تحصيلات مدرسه اي مبادي علوم عربي ازقبيل صرف ونحو ومنطق را نزد عمويش ملايحيي فراگرفت سپس براي استفاضه وكسب مدارج علمي سالهادر محضروحلقه تدريس عالمان وعارفان عصرخود دركردستان ازجمله حضرت شيخ علاءالدين بياره وشيخ صالح حسيني واژه وماموستاملاعصام الدين شفيعي بوكان وماموستاملامحمد باقر بالك مريوان وماموستا ملا رسول ته لاني وماموستا ملاعبدالكريم مدرّس دربياره وماموستاشيخ نوري باباعلي مدرّس درسليمانيّه به تلمّذ نشست وپس ازطي نمودن مراحل عالي تحصيل وفراگيري علوم ودانشهاي عاليّه درسال 1330 شمسي ازطرف ماموستاشيخ نوري باباعلي بأخذ اجازه نامه علمي وافتا وتدريس نائل گرديد ودرطريقت وعرفان مُجاز حضرت شيخ علاءالدين نقشبندي شد ، سپس به ديارخويش مراجعت نمود ومدّت پنجاه وسه سال درمدرسه علميّه اجداديش مسجدحاج ماموستا (شيخ الاسلام بانه ) به تدريس علوم ونشرحقايق ومعارف اسلامي مبادرت نمود حوزه وحلقه ي تدريسش دارالعلوم وبيت الفضائل بود وازبزرگترين مراكزعلمي اسلامي كردستان بشمار مي رفت وازچنان اعتبار وآوازه اي برخورداربود كه طالبان علم ودانش  ازنقاط دور ونزديك كردستان براي كسب علم وعرفان به حضورش مي شتافتند وصدها نفراز علما وفضلا ازهر كوي وبرزني درحلقه ي درسش زانوي تلمّذ برزمين مي نهادند ودرمحضرش به درجه ومقام افتا وتدريس نائل مي شدند ، وي برتمامي كتب علمي حاشيه وتعليقات مفيد دارد وچند تأليف وآثاري كه ازوي بجاي مانده مثل مولودنامه ومعراج نامه حضرت رسول اكرم صلي الله عليه وسلّم ورساله اي درعلم منطق ومناسك حج هنوز به زيورطبع نياراسته اند ، وي بسيارمتّقي ومتديّن ، داراي عزّت نفس ومناعت طبع وازمراجع مسلّم فتوا وتدريس بود ودرميان اقشارمردم ، با نفوذ ومحبوب وجايگاه خاصي داشت ، سرانجام اين ستاره پرفروغ آسمان علم وعرفان وادب آهنگ افول كرد وپس ازسالها تدريس مدام  وارشاد وافتا وانتشارعلم و شريعت اسلامي وخدمت به مردم بانه درمؤرخ 19/4/1383شمسي اين جهان فاني راوداع وبه سراي باقي شتافت ودرمقبرستان سليمان بگ مدفون مي باشد ، فوت اين دانشمند كُرد موجب حزن واندوه جوامع علمي وملّت كردستان بالأخص اهالي بانه شد .

۴-مرحوم حاج ملا عمر سلامي:

 فرزند ملامحمود ابن المدرّس ونوه ي حاج ملاعبدالسلام بانه مي باشد ازبزرگان وشخصيّتهاي ديني وعلمي شهرستان بانه بود ازخانواده اي علمي وسيادت درسال 1290 شمسي دربانه متولّد شد وعلوم صرف ونحو را نزد برادرش ملا يحيي تحصيل نمود سپس براي ادامه ي تحصيل به سليمانيّه رفته وعلوم بلاغه وفقه وتفسير را درخدمت ماموستا شيخ مصطفي
قره داغي تحصيل نمود وپس ازمراجعت به بانه در اداره فرهنگ اين شهرستان استخدام شد وبه مدّت بيست سال درمدارس بانه به تدريس علوم عربي وديني ومعارف اسلامي پرداخت وي در زمينه ي ادبيّات واشعارفارسي وعربي معلومات وسيعي داشت وجزء معلّمين واستادان پيش كسوت وممتاز بانه بود شاگردان وي وعاشقان علم وادب از فيوضات علمي واخلاقي او بهره واستفاده ميبردند ، سواي مقام علمي اديب ومنشي ودر نطق وبيان فصيح وبليغ بود تا پايان عمر به تدريس قرآن مجيد ونشرحقايق وعلوم اسلامي پرداخت ومورد توجّه واحترام علما ومشايخ وبزرگان ودوستداران اهل علم وقلم و اهالي بانه بود سر انجام درسال 1365 شمسي دار فاني را وداع و بديدارحق شتافت ودرمقبرستان سليمان بگ مدفون
مي باشد .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: